Wilno – Stare Miasto
Fot. Wikipedia – domena publiczna
Mieszkańcom stolicy Litwy w ubiegłym tygodniu zaprezentowano projekt Planu Zarządzania Historycznym Centrum Wilna, które to centrum jest wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Podstawowym celem UNESCO (ang. United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization; pol. Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury) jest wspieranie współpracy międzynarodowej w dziedzinie kultury, sztuki i nauki oraz ochrona obiektów ze względu na ich unikatową wartość kulturową bądź przyrodniczą dla ludzkości.
Wileńskie Stare Miasto zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w roku 1994, jako:
„wyjątkowe dzieło dziedzictwa wielonarodowej kultury i bogatej historii Litwy; jedna z największych starówek we Wschodniej Europie, z dobrze zachowanym przykładem sieci ulic i struktury średniowiecznego miasta”.
Poszczególne części Planu Zarządzania Historycznym Centrum Wilna zaprezentowali odpowiedzialni za nie eksperci.
Architekt urbanista, specjalistka ds. ochrony dziedzictwa Giedrė Filipavičienė, przedstawiła część planu dotyczącą ochrony dziedzictwa kulturowego. Podstawowe przedstawione przez nią problemy dotyczące ochrony dziedzictwa kulturowego to: niejasna regulacja dotycząca ochrony zabytków na starówce i otoczenia wokół nich, tj. krajobrazu; niewystarczająca i niska jakość utrzymania obiektów; dokumentowanie, badania i monitoring odbywają się w odrębnych instytucjach i nie są ogólnie dostępne; brakuje analizy zmian. Główne propozycje to: utworzenie miejskiego centrum rzemiosła i opracowanie wytycznych dotyczących utrzymania obiektów dziedzictwa kulturowego; opracowanie interaktywnej platformy dla budynków i elementów dziedzictwa kulturowego Wilna (https://paveldas.vercel.app/lt) jako głównego źródła informacji o wileńskiej starówce z jednoczesnym gromadzeniem danych z monitoringu i badania starówki.
Architekt Aida Štelbienė zaprezentowała część programu dotyczącą edukacji, integracji i świadomości. Zidentyfikowane problemy to: słabe więzi między państwem, instytucjami kulturalnymi, specjalistami a społeczeństwem; słabe rozpowszechnianie informacji o wyjątkowej powszechnej wartości starówki; oraz niekontrolowana jakość nieformalnej edukacji o historycznym centrum Wilna. Do rozwiązania powyższych problemów zaproponowano utworzenie programu „Historyczne centrum Wilna: interpretacja, komunikacja i podnoszenie świadomości”, który miałby być zarządzany przez Agencję Odnowy Starówki Wileńskiej. Inne przewidziane działania to: certyfikat „UNESCO prezentuje” dla programów edukacyjnych dotyczących starówki, które spełniają kryteria jakości UNESCO; nominacja Ambasadora Starówki Wileńskiej dla mieszkańców aktywnie zaangażowanych w ochronę dziedzictwa kulturowego starówki.
Socjolog dr Tadas Šarūnas przedstawił uwzględnione w planie zarządzania aspekty ekonomiczne i społeczne. Daje się zauważyć wzrost liczby mieszkańców i różnorodność społeczną na tym terytorium, jednocześnie rosnące ceny mieszkań wzmacniają segregację. Wyzwaniami są też słaba widoczność znaków dziedzictwa wyznań niechrześcijańskich oraz niewykorzystywanie do działalności obiektów dziedzictwa religijnego. By sprostać tym wyzwaniom, plan zarządzania przewiduje promocję przedsiębiorstw społecznych i mieszkań wspólnotowych; zachęty do remontów mieszkań; promocję upamiętniania dziedzictwa żydowskiego i innych wyznań; poszukiwanie nowych funkcji dla nieużywanych budynków dziedzictwa religijnego.
Ekspert ds. turystyki dr Rasuolė Andrulienė zaprezentowała omawiany w planie zarządzania temat turystyki zrównoważonej. Jako główne wymieniono następujące problemy: słabo rozwinięte wdrażanie zasad projektowania uniwersalnego; brak stosowania zasad turystyki zrównoważonej i dialogu z interesariuszami turystyki; niewystarczająca uwaga poświęcona inicjatywom społeczności.
Koordynator Planu Zarządzania Historycznym Centrum Wilna Rugilė Balkaitė-Puodžiūnienė mówiła o tym, jak w planie zarządzania odzwierciedlone jest zarządzanie ryzykiem i zrównoważony rozwój urbanistyczny. W odpowiedzi na ewentualne ryzyko dla ochrony dziedzictwa kulturowego zaproponowano sporządzenie strategicznych planów reagowania na potencjalne zagrożenia na wypadek wojny, zmian klimatycznych i innych ekstremalnych zjawisk, jak również oznakowywanie znakiem „Błękitnej Tarczy” (ang. Blue shield) zabytków o wyjątkowym znaczeniu kulturowym; tworzenie i przechowywanie cyfrowych modeli 3D obiektów dziedzictwa kulturowego posiadających status zabytku.
Podczas prezentacji prezentowanego w planie zarządzania tematu zrównoważonego rozwoju zaproponowane następujące działania: opracowanie do 2025 roku procedury organizowania i oceny konkursów architektonicznych na nowe budownictwo na starówce i w jej strefie ochronnej; opracowanie strategii zazieleniania wileńskiej starówki w latach 2024–2025; dostosowanie do 2025 roku standardu projektowania ulic i wyposażenia inżynieryjnego do terytorium starówki, aktualizacja schematu ruchu drogowego; przygotowanie do 2030 roku wytycznych dotyczących rozwoju infrastruktury inżynieryjnej i gospodarki odpadami.
Za wdrożenie zatwierdzonego planu zarządzania odpowiedzialne będą trzy instytucje: na szczeblu krajowym – Ministerstwo Kultury Republiki Litewskiej, na szczeblu lokalnym – Samorząd m. Wilna, na poziomie zarządcy obiektu – Agencja Odnowy Starówki Wileńskiej. Monitoring wdrażania planu zarządzania będą realizowały dwa nowo utworzone podmioty: Zarząd Agencji Odnowy Starówki Wileńskiej oraz Międzyinstytucjonalna Grupa Monitorująca.
Projekt Planu Zarządzania Historycznym Centrum Wilna jest dostępny na stronie internetowej projektu: www.vilnius.lt/unesco.
Są to czwarte i ostatnie konsultacje publiczne w sprawie sporządzanego Planu Zarządzania Historycznym Centrum Wilna od momentu rozpoczęcia sporządzania tego strategicznego dokumentu w maju 2023 roku. Pod koniec stycznia ostateczna wersja Planu Zarządzania Historycznym Centrum Wilna zostanie wysłana do Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO.
RES na podst.: Vilnius.lt; l24.lt
Dodaj komentarz
Uwaga! Nie będą publikowane komentarze zawierające treści obraźliwe, niecenzuralne, nawołujące do przemocy czy podżegające do nienawiści!