Łukaszenka w geopolitycznym szpagacie

Aleksander Łukaszenka udał się z oficjalną wizytą do Moskwy. Według ekspertów, czekają go niezwykle trudne rozmowy z rosyjskim przywódcą. Jeśli Putin postawi mu ultimatum – baza albo dotacje, Łukaszenka nie będzie miał innego wyjścia jak ulec – pisze internetowe wydanie gazety „Białoruskije Nowosti”.

Rozmowy Aleksandra Łukaszenki z Władimirem Putinem w Moskwie 15 grudnia będą chyba najtrudniejsze od lat i w najwyższym stopniu nieprzejrzyste. Białoruski przywódca potrzebuje regularnych rosyjskich subsydiów (nawet projekt budżetu na 2016 rok został uwarunkowany od przebiegu spotkania), jednocześnie odżegnuje się od rosyjskiej bazy lotniczej na swoim terytorium. Jak podkreślają prokremlowscy komentatorzy, w ostatnim czasie baćka bardzo słabo potwierdza sojuszniczą wierność; flirtuje z Kijowem, Ankarą i Brukselą.

Redakcja zwraca uwagę na dość znamieny moment: w przeddzień wizyty Łukaszenki w Moskwie, do Brukseli udał się minister spraw zagranicznych Białorusi Władimir Makej. Swój czas poświęcili mu nie tylko koledzy z krajów Europy zachodniej i przywódcy UE, ale również zastępca sekretarza generalnego NATO – Amerykanin Alexander Vershbow.

To chyba najbardziej wymowne zdjęcie, które niewątpliwie rozdrażni Moskwę i może być pretekstem do wysuwania przez nią radykalnych żądań – Makej i Vershbow na tle flag Białorusi i NATO.

Jednocześnie białoruska dyplomacja bynajmniej nie jest zainteresowana irytowaniem wschodniego sojusznika. Wręcz przeciwnie, anonimowi ludzie ze struktur UE mówią, że zakulisowo białoruscy urzędnicy powtarzają jedno: rozwijajmy współpracę, ale bez zbędnego szumu medialnego.

Tematy i specyfika rozmów Makeja z wysokim urzędnikiem NATO również nie jest nagłaśniana. Jak sugeruje białoruski ekspert wojskowy Aleksander Alesin; „Vershbow starał się utwierdzać Mińsk, by nie wpuszczał do siebie rosyjskiej bazy lotniczej, nie wzmacniał aktywności wojskowej w regionie poprzez dodatkowe kontyngenty rosyjskie”.

Analityk zwraca uwagę, że stratedzy Sojuszu Północnoatlantyckiego zaniepokojeni są „korytarzem suwalskim”- wąskim pasem lądu łączącym kraje bałtyckie z Polską i resztą Europy.

Przy ewentualnym konflikcie zbrojnym, tę arterię łatwo będzie przeciąć uderzeniem z Białorusi (według niektórych źródeł, scenariusz ataku był ćwiczony podczas rosyjsko-białoruskich manewrów). Tak więc przy wzmacnianiu rosyjskich sił na Białorusi, pomoc NATO bałtyckim sojusznikom w warunkach hipotetycznej wojny, staje się coraz bardziej problematyczna. Przerzucenie wystarczających sił drogą morską byłoby mało efektywne,  rosyjska potęga militarna w Morzu Bałtyckim jest wszak imponująca.

W świetle tych obaw, – uważa analityk – za odmowę przyjęcia bazy lotniczej w Bobrujsku Zachód może nagrodzić białoruskie przywództwo kredytem z Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Alesin przypomina, że „pierwsze skrzypce w MFW grają Stany Zjednoczone”.

Fundusz, u którego Mińsk zabiega o pożyczkę w wysokości trzech miliardów dolarów, formalnie stawia żądania finansowe i gospodarcze, kładąc nacisk na szybkie reformy strukturalne. Niemniej jednak – nieoficjalnie, Zachód może przymknąć oczy na próby władz białoruskich, by te reformy  zminimalizować. Dziś to geopolityka zaprasza na bal…

Łukaszenka nie ukrywa, że liczy na pieniądze z MFW, ale czy będzie w stanie oprzeć się presji Putina podczas rozmów w cztery oczy w Moskwie?

„Rosja w konfrontacji z Zachodem zaszła tak daleko, że mało prawdopodobne jest, aby Kreml zdecydował się na eskalację sytuacji w relacjach z Łukaszenką” – uważa Alesin. Według niego „publicznej nagany od Putina, ani za kwestię bazy lotniczej, ani za postawę  Białorusi wobec konfliktu rosyjsko-tureckiego – nie będzie”.

Ekspert wojskowy nie wierzy w to, że stolica Białorusi może stać się platformą do rozmów w sprawie Bliskiego Wschodu (taki pomysł pojawia się w komentarzach analityków politycznych z otoczenia rządu) ale ogólnie rzecz biorąc,  Mińsk na pewno nie raz jeszcze może być przydatny Moskwie jako platforma dyplomatyczna.

Z jednej strony, rosyjskiemu przywództwu na rękę byłoby zwinięcie konfliktu z Ankarą, wyjście spod sankcji Zachodu, z drugiej – „Kreml nie może obniżać stopnia konfrontacji” –  wróg zewnętrzny odciąga naród od kryzysu gospodarczego, podkreślał Alesin.

W rezultacie, Łukaszenka znalazł się w sytuacji, którą politolodzy nazywają geopolitycznym szpagatem. Wygląda ładnie, ale trudno jest go utrzymać przez długi czas, nawet przy dużym wysiłku.

Denis Mieliancew, analityk w BISS (Wilno) również upatruje pewną geopolityczną symbolikę w tym, że w przeddzień wizyty prezydenta Białorusi w Moskwie, jego minister przeprowadził rozmowy z wysokiej rangi urzędnikami NATO.

Jednocześnie, powiedział Mieliancew, zależność Białorusi od Rosji nie jest w żadnym razie porównywalna od uzależnienia z UE i NATO.

Ostatnio, wysokiej rangi emisariusz UE Gunnar Wiegand zapowiedział w Mińsku, że w przyszłym roku Bruksela podwoi pomoc finansową dla Białorusi. Ale ta podwojona kwota, według szacunków analityków, może osiągnąć 80-100 mln euro rocznie (podczas gdy rosyjskie subsydia idą w miliardy).

Oprócz tej kwoty, Bruksela może pomóc w pozyskaniu dodatkowej pożyczki z Europejskiego Banku Inwestycyjnego, oraz w promowaniu przystąpienia Białorusi do WTO. Wreszcie, normalizacja stosunków – to dobry sygnał dla inwestorów. Ale wszystkie te marchewki nie przebiją pomocy rosyjskiej.

„Rosja ma wiele możliwości, żeby ustawić białoruskiego sojusznika na właściwą drogę” – mówi Mieliancew. Jeśli Putin postawi ultimatum – albo baza lotnicza, w przeciwnym razie brak kredytów, to Łukaszenka nie będzie się w stanie przeciwstawić.

Można przewidywać, że podczas rozmowy na Kremlu Łukaszenka będzie próbował przebić się z pytaniem o zawieszoną pożyczkę Euroazjatyckiego Funduszu Stabilizacji i Rozwoju (dwóch miliardów dolarów), o korzystne warunki dostaw ropy w przyszłym roku (białoruski rząd chce dodatkowego rabatu, mówiąc wprost – zniżki), wpisanie do budżetu białoruskiego na 2016 rok wszystkich ceł wywozowych na produkty naftowe (według obliczeń to 1,1 mld dolarów).

Pytania są konkretne. I naiwnością jest sądzić, że Putin spełni bez wahania wszystkie żądania nie stawiając żadnych warunków. Jednak, przynajmniej publiczną pyskówką z Łukaszenką nie jest zainteresowany.

Tak więc wynik negocjacji będziemy mogli odczytać obserwując nastrój białoruskiego gościa post factum: czy będzie pretendować do roli Dziada Mroza, który przywiezie noworoczne prezenty swojemu ludowi, czy będzie milczący i ponury.

Ale najważniejsze jest pytanie o cenę ewentualnych prezentów. Zgoda na bazę lotniczą będzie zbyt wysoką ceną.

Kresy24.pl za naviny.by