Pisownia nazwy miejscowej ma swoją przedwojenną tradycję w polszczyźnie. Reklama uzdrowiska na łamach „Kuriera Wileńskiego” z 1935 roku.
Przedmiotem niniejszych uwag jest nazwa geograficzna Druskienniki/Druskieniki, która budzi pewne wątpliwości normatywne w zakresie pisowni.
Nowsze ustalenia pisowni, zawarte na s. 143 „Nowego słownika ortograficznego PWN”z roku 2002 pod redakcją Edwarda Polańskiego oraz na s. 223 „Wielkiego słownika ortograficzno-fleksyjnego” z roku 2001 pod redakcją Jerzego Podrackiego, uznają za poprawną pisownię toponimu (nazwy geograficznej) z podwojoną spółgłoską „n”, czyli Druskienniki.
Obserwując jednak najrozmaitsze teksty w prasie polskiej ukazującej się na Litwie, można spotkać zarówno pisownię Druskienniki (przymiotnik – druskiennicki), jak i rzadszą pisownię Druskieniki. Tak, np.: „Przemyt papierosów uszczupli portfel mieszkańca Druskiennik. Mieszkańcowi Druskiennik, ukrywającemu przemycane papierosy pod ubraniem, nie udało się przechytrzyć funkcjonariuszy Służby Ochrony Granicy Państwowej (SOGP). We wtorek wieczorem pogranicznicy strażnicy druskiennickiej, należącej do Jednostki Orańskiej SOGP, na przejściu w Latežeris sprawdzili dokumenty 58-letniego Litwina podróżującego z Białorusi na Litwę. […] W związku z przemytem funkcjonariusze strażnicy druskiennickiej wszczęli postępowanie administracyjne. Mieszkańcowi Druskiennik grozi grzywna […]” („Kurier Wileński” 14.01.2016, nr 8, s. 6) lub: „AWPL wystawiła listy kandydatów aż w 13 samorządach – w miastach: Wilnie, Druskiennikach, Wisagini, Kłajpedzie oraz rejonach: solecznickim, wileńskim, trockim, szyrwinckim, święciańskim, elektreńskim, jezioroskim, orańskim oraz ignalińskim” („Tygodnik Wileńszczyzny” 15-21.01.2015, nr 3).
Pojawia się też wariantywna forma pisowni tego toponimu, por. np: „O pracach wewnątrz budynku opowiedział Vytautas Kubilius, który dowodził renowacją malowideł zdobiących wnętrze pomieszczenia: ściany i sklepienie. Artyści starali się wiernie odtworzyć każdy element i szczegół ołtarza. Natomiast wszelkie wątpliwości sprawdzali z pierwowzorem, który znajduje się w kościele w Druskienikach”. („Tygodnik Wileńszczyzny” 28.01-03.02.2016, nr 4, s. 6); „W Druskienikach – nowy prezes oddziału. W niedzielę, 19 kwietnia, po polskiej Mszy św. w druskienickim kościele, w Domu Polskim zebrali się członkowie Druskienickiego Oddziału ZPL na sprawozdawczo-wyborczą konferencję”. (http://zpl.lt/2015/04/oddzialy-zpl-szykuja-sie-do-zjazdu dostęp 23-04-2015); „Największy sękacz na świecie mierzy 3 m 72 cm – tak głosi zapis w „Księdze Rekordów Guinnessa”. Sękacz-gigant został upieczony 30 czerwca 2015 roku i jest najważniejszym eksponatem jedynego na świecie muzeum sękaczy, znajdującego się koło Druskienik na Litwie”. („Magazyn Wileński” nr 1, 2016, s. 8).
Ta druga postać nazwy miejscowej ma swoją tradycję w polszczyźnie. „Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich” notuje Druskieniki tylko z jednym „n” (podaje: „błędnie Druskienniki i Druzgieniki zwane”, SGKP II: 167, Warszawa 1881). Podobnie w „Słowniku nazw geograficznych z odmianą i wyrazami pochodnymi” Jana Grzeni w zakresie nazewnictwa geograficznego z obszaru Litwy podano jako standardową formę Druskieniki (SNG 2008: 80).
Do niedawna pojawiała się zatem dwojaka forma nazw Druskienniki albo Druskieniki. W 2009 roku Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej przy Głównym Geodecie Kraju postanowiła, że oficjalną wersją będzie postać – Druskieniki. Tradycja zapisu nazwy w polszczyźnie przez jedno n w postaci Druskieniki nakazuje jej preferowanie w wydawnictwach normatywnych. Tę wersję zaleca się w takich wydawnictwach, jak atlasy, encyklopedie, teksty naukowe i prasowe itd. („Nazewnictwo geograficzne świata”, zeszyt 11, „Europa”, cz. I, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Warszawa 2009, s. 119). Taką też pisownię przyjmują autorki internetowego „Normatywnego słownika polskich nazw miejscowych z obszaru Litwy, pochodnych od nich przymiotników i nazw mieszkańców” Halina Karaś i Monika Kresa (zob. hasło Druskieniki w: www.n.miejscowe.uw.edu.pl).
Odmiana nazwy raczej nie wywołuje kłopotów poprawnościowych. Druskieniki odmieniają się według wzoru deklinacji częstego typu nazw pluralnych zakończonych na -iki, por. Bobrowniki, Oborniki, a więc: D. (do) Druskienik (w spolszczonych nazwach geograficznych tego typu, odmieniających się jak rzeczowniki w liczbie mnogiej, przeważa dopełniacz bezkońcówkowy), C. (ku) Druskienikom, N. (z) Druskienikami, Msc. (o) Druskienikach.
Od nazwy Druskieniki pochodzą określenia mieszkańców: druskieniczanin (D. druskieniczanina, C. druskieniczanowi), druskieniczanka, M. lmn. (ci) druskieniczanie, D. lmn. (tych) druskieniczan, a także przymiotnik druskienicki.
Etymologia nazwy Druskieniki, jak się wydaje, jest związana z wyrazem sól. Pierwsza wzmianka o miejscowości jako o wsi pochodzi z 1765 roku. Przypuszczano, że występująca w kronikach Zakonu Krzyżackiego nazwa Salzininken oznaczała właśnie Druskieniki (niem. Salz – sól). Jednakże późniejsze badania tych przypuszczeń nie potwierdziły, ponieważ w niemieckich kronikach wspomniana nazwa Salzininken prawdopodobnie występuje na oznaczenie dzisiejszych Solecznik. Nazwa Druskieniki mogła natomiast pochodzić od nazwy rzemiosła, przedsiębiorstwa, zajęcia – żupnika (lit. druskininkas), człowieka zarządzającego przedsiębiorstwami solnymi (żupami) oraz warzelniami soli (zob. A. Vanagas, Lietuvos miestų vardai, Mokslo ir enciklopedijų leidykla, Vilnius 2004).
Dr Mirosław Dawlewicz
Centrum Polonistyczne Uniwersytetu Wileńskiego
Dodaj komentarz
Uwaga! Nie będą publikowane komentarze zawierające treści obraźliwe, niecenzuralne, nawołujące do przemocy czy podżegające do nienawiści!