Z kresowej półki bibliofila (17) – „Michał Węsławski. Biografia prezydenta Wilna w latach 1905–1916”

Archiwum Autora

Ważna pozycja dla miłośników historii Wilna – znakomita biografia pierwszego prezydenta Polaka, wybranego w okresie odwilży w carskiej Rosji po 1904 roku.

Michał Węsławski (ur. 17 września 1849 r. w Giegranach w powiecie Telszewskim na Litwie, zm. 22 sierpnia 1917 r. w Wilnie), adwokat, od roku 1888 zaangażował się wraz z młodszym bratem Witoldem w tworzenie struktur tajnego szkolnictwa polskiego.

Był radnym, a w latach 1905–1916 trzykrotnie wybierany na prezydenta miasta. Jego niewątpliwą zasługą dla Wilna było zapoczątkowanie programu  tzw. „europeizacji” miasta. Z szerokiego planu dużych zmian w infrastrukturze, do wybuchu I wojny światowej udało się rozpocząć budowę wodociągów i kanalizacji, która kontynuowana była w dwudziestoleciu międzywojennym.

W roku 1906 Węsławskiego wybrano posłem do II Dumy Państwowej, w której pełnił funkcję prezesa Koła Litwy i Rusi.

Biografia Michała Węsławskiego jest próbą odtworzenia jego bogatej działalności na przełomie XIX/XX wieku w realiach sytuacji ziem znajdujących się pod zaborem rosyjskim. Od popowstaniowej degradacji jego rodzinnego gniazda na Żmudzi do kariery prawniczej i zostania wieloletnim prezydentem Wilna. Działalność Rady i Zarządu Miasta Wilna, traktowanych, jako carskie organy administracji nie została do tej pory należycie zbadana. Węsławski, który oprócz tego był przez krótki czas posłem do II Dumy Państwowej, był reprezentantem tej części polskiej elity intelektualnej, która poprzez swoiście pojmowany patriotyzm starała się przeciwstawić rusyfikacji, zachować kulturę i świadomość narodową. Stąd jego obecność we władzach dziesiątek instytucji kulturalno-oświatowych, jakie powstawały po roku 1905 w Wilnie. Będąc prezydentem podjął próbę rozwoju miasta, jego europeizacji, starając się służyć jego mieszkańcom. Śmierć nie pozwoliła mu doczekać spełnienia największego marzenia – włączenia Wilna w obszar niepodległej Polski. Opracowanie jest w dużej mierze monografią miasta widzianej z perspektywy jego organów samorządowych.

Z recenzji książki „Michał Węsławski. Biografia prezydenta Wilna w latach 1905–1916”:

„Jako biograf prezydentów II Rzeczypospolitej i Warszawy lat 1934–44, cieszę się, że w osobie Waldemara Wołkanowskiego, znalazłem «bratnią duszę» w biografistyce prezydentów polskich metropolii. Badania te są niezbędne dla poznania specyfiki polskiego samorządu miejskiego i specyfiki społeczeństwa obywatelskiego. […] Recenzowane studium, napisane jest na poziomie rozprawy doktorskiej i w pełni zasługuje ono na publikację. Jego walory naukowe widzę w następujących elementach:

– Doskonały wybór tematu studium,

– Przejrzysta struktura wewnętrzna opracowania,

– Bogata baza źródłowa,

– Szczególnie cenna dokumentacja ikonograficzna,

– Aneks z pracowicie opracowanym drzewem genealogicznym Węsławskich.

Zasługą prezydenta Węsławskiego było przygotowanie Wilna do połączenia z resztą ziem polskich, czemu służyły m.in. plany odbudowy Uniwersytetu Wileńskiego, aktywizacja polskich towarzystw społeczno-kulturalnych”.

Prof. dr hab. Marian Marek Drozdowski, em. prof. IH PAN

„Monografia Waldemara Wołkanowskiego o prezydencie Wilna Michale Węsławskim jest napisana solidnie od strony warsztatu historycznego  źródeł i opracowań, a także jest książką stworzoną z dużym zacięciem literackim Dodaje to jeszcze uroku pracy i podnosi niewątpliwie jej wartość pod kątem edycji. […] Sadzę, że dobrze oddaje ona nie tylko osobowość Michała Węsławskiego, ale także świetnie charakteryzuje otaczające go środowisko. […] Wydobywa z zapomnienia liczne epizody jego działalności w zakresie modernizacji miasta, a także kwestie jego aktywności politycznej. Oprócz licznych źródeł archiwalnych, autor wykorzystał też opracowania i jest ich ponad dwieście. Uważam pracę Waldemara Wołkanowskiego za godną opublikowania, a także gorąco i z pełnym przekonaniem ideę jej publikacji popieram. Jest to książka dobra, wartościowa i solidna”.

Prof. dr hab. Leszek Zasztowt, Studium Europy Wschodniej, członek Komitetu Historii Nauki i Techniki PAN

 „Niezależnie od tytułowej biografii prezydenta Wilna, Michała Węsławskiego, praca Waldemara Wołkanowskiego stanowi i cenną syntezę historii Wilna widzianą oczami jego władz z uwzględnieniem trudnych relacji między władzami carskimi, a włodarzami miasta nad Wilią”.

Dr Mariusz Sawicki, Katedra Biografistyki, Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego

Waldemar Wołkanowski, Michał Węsławski. Biografia prezydenta Wilna w latach 1905–1916, Wydawnictwo Nowik Sp.j., Opole 2015, ss. 332, ISBN 978-83-62687-73-2

RES

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na: