Jan Szczepanik – Polski Edison spod Lwowa

Urodzony Rudnikach koło Mościsk Jan Szczepanik był wybitnym wynalazcą, znanym na całym świecie także jako „polski Edison”, „Leonardo da Vinci z Galicji” czy „galicyjski geniusz”. Opisany w dwóch utworach przez znanego amerykańskiego pisarza Marka Twaina.

W dziedzinie techniki był samoukiem. Mimo to jest autorem ponad 50 wynalazków i kilkuset opatentowanych pomysłów technicznych z dziedziny fotografii barwnej, telewizji, czy tkactwa.  Pod koniec XIX w. podejmował – według niektórych udane – próby przekazywania obrazu na odległość. Przez to niektórzy nazywają go „wynalazcą telewizji”. Jednak istnieją też głosy dowodzące niesłuszności założeń powziętych przez wynalazcę w tej kwestii.  Kolejne kontrowersje dotyczą kamizelki kuloodpornej. Jej wynalezienie przypisywane jest właśnie Janowi Szczepanikowi, jednak nieznacznie w tej dziedzinie miał wyprzedzić go inny Polak – Kazimierz Żegleń. Początkowo współpracowali przy tym wynalazku, jednak ostatecznie wspólna praca została zerwana i J. Szczepanik rozpoczął produkcję własnych kamizelek.  Na początku XX w. Szczepanik wywarł przełomowy wpływ na fotografię barwną. Jest uważany za pioniera w tej dziedzinie, który wyznaczył kierunki badań. Jego pomysły w praktyce zostały wykorzystane dopiero po jego śmierci przez takie firmy jak Kodak czy Agfa.

Najważniejsze wynalazki Jana Szczepanika:
 telektroskop – urządzenie do przesyłania na odległość ruchomego obrazu kolorowego wraz z dźwiękiem, protoplasta dzisiejszej telewizji;
 system barwnego tkactwa – wynaleziono w 1896 roku. Jest to elektryczna metoda fotograficznego kopiowania wzorów podczas produkcji tkanin. System ten stosowany był od 1898 roku przez austriacki oraz niemiecki przemysł włókienniczy;
 system barwnego filmu – opracowany przez wynalazcę w 1899 roku system małoobrazkowej, barwnej kliszy filmowej, na którą w 1900 Szczepanik uzyskuje brytyjski patent;
 system kolorowej fotografii oraz światłoczuły papier barwny – metoda ta została wykorzystana później przez przedsiębiorstwa Kodak (1928) oraz Agfa (1932);
 telefot – udoskonalone urządzenie do przenoszenia obrazu na odległość przedstawione na Wystawie światowej w Paryżu w 1900 roku;
 fotometr – urządzenie do pomiaru jasności;
 kamizelka kuloodporna – projekt własnej kamizelki kuloodpornej z roku 1901;
 fotosculptor – przyrząd służący do kopiowania rzeźb metodą fotograficzną;
 caloridul – wynaleziony w 1901 roku samoczynny regulator ciągu kominowego w paleniskach kotłowych dający duże oszczędności węgla;
 film dźwiękowy;
 silnik elektryczno-chemiczny.

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na: