Renowacja kolejnych nagrobków na Cmentarzu Janowskim we Lwowie

Dzięki staraniom lwowskiego Towarzystwa Miłośników Dziedzictwa Kultury Polskiej „Zabytek” i wsparciu Konsulatu Generalnego RP we Lwowie w ubiegłym roku na Cmentarzu Janowskim odnowiony został pomnik na grobie księdza Karola Jastrzębskiego i odtworzony na mogile powstańca styczniowego Aleksandra Szatkowskiego. W Zaduszki, 2 listopada 2022 r. oba nagrobki poświęcił metropolita lwowski abp Mieczysław Mokrzycki.

Odtworzony grób powstańca styczniowego Aleksandra Szatkowskiego na lwowskim Cmentarzu Janowskim, 2 listopada 2022 r.
Fot. Karina Wysoczańska/Nowy Kurier Galicyjski/https://kuriergalicyjski.com

Lwowski Cmentarz Janowski, położony na Kleparowie, założony został w roku 1888 i funkcjonuje do chwili obecnej. Mniej okazały niż słynny Cmentarz Łyczakowski, zajmuje jednak około 45 hektarów powierzchni.

W okresie II Rzeczypospolitej na Cmentarzu Janowskim wybudowano istniejące do dziś kwatery ofiar walk polsko-ukraińskich o Lwów z lat 1918–1920 – zarówno żołnierzy polskich jak i Ukraińskiej Armii Halickiej.

Na Cmentarzu Janowskim usytuowane są także liczne groby jeńców wojennych z okresu I wojny światowej. Zostali tu pochowani m.in.:

• abp św. Józef Bilczewski – polski arcybiskup lwowski obrządku łacińskiego;
• bp Mikołaj (Juryk) – ukraiński biskup prawosławny, w latach 1971–1983 metropolita lwowski i tarnopolski;
• Kost Łewycki – ukraiński adwokat, parlamentarzysta, premier Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej
• Myron Tarnawskyj – naczelny dowódca Ukraińskiej Armii Halickiej;
• Konstanty Wolny – działacz narodowy i społeczny na rzecz polskości Górnego Śląska, współpracownik Wojciecha Korfantego, długoletni marszałek Sejmu Śląskiego; w roku 2012 szczątki Konstantego Wolnego z inicjatywy jego rodziny zostały ekshumowane i pochowane na cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach;
• Maria Tereszczakówna – polska działaczka społeczna, zasłużona w ratowaniu szczątków polskich bohaterów w trakcie zrównania z ziemią Cmentarza Obrońców Lwowa przez Armię Czerwoną w latach 70. XX wieku.

Ksiądz Karol Jastrzębski od września 1912 roku do wybuchu II wojny światowej był nauczycielem religii w Szkole Żeńskiej im. Sienkiewicza oraz Szkole Męskiej im. Św. Marii Magdaleny we Lwowie. Po wojnie był jednym z sześciu księży rzymskokatolickich posługujących na terenie okupowanego przez Sowietów miasta.

Jak powiedział red. Karinie Wysoczańskiej („Nowy Kurier Galicyjski”) wiceprezes Towarzystwa Miłośników Dziedzictwa Kultury Polskiej „Zabytek”: Zbigniew Pakosz:

„Ksiądz Jastrzębski urodził się w Tarnopolu, później pracował w Tarnopolu, Brzeżanach, Stanisławowie, Brodach, a w 1906 roku został przeniesiony do Lwowa, gdzie pracował do wybuchu II wojny światowej jako katecheta w lwowskich szkołach. W czasie II wojny światowej został we Lwowie, a w 1944 roku zaczął pracować w katedrze lwowskiej, w której był zatrudniony do śmierci w 1966 roku.

Księdza Jastrzębskiego znamy z tego, że jako pierwszy w katedrze lwowskiej prowadził nabożeństwo do miłosierdzia Bożego, które jest odprawiane co czwartek.

Władze sowieckie czasami zakazywały kapłanowi głoszenia kazań, często wzywano go do pełnomocnika do spraw religii przy Radzie obwodowej miasta Lwowa. Ksiądz Jastrzębski radził sobie z tym dobrze. Krótko i czasami nielogicznie odpowiadał na różne pytania, dlatego władze uznawały go za osobę nieszkodliwą dla systemu, który w ten czas władza sowiecka narzucała. Na pytanie, kto kazał księdzu w 1946 roku organizować procesje ulicami miasta Lwowa, odpowiadał, że miłosierdzie Boże. Na pytanie, dlaczego ksiądz nie wyjeżdża ze Lwowa, mówił, że miłosierdzie Boże mu nie pozwala”.

O powstańcu styczniowym Aleksandrze Szatkowskim nie zachowało się wiele informacji; wiadomo, że kiedy walczył w insurekcji miał 20 lat, zaś przeżył 92 lata i zmarł w marcu 1928 roku. We Lwowie mieszkał przy ulicy Kleparowskiej, gdzie handlował m.in. jabłkami.

Z ponad 30 powstańców pochowanych przed II wojną światową na Cmentarzu Janowskim odnaleziono dotąd groby 17 z  nich.

„Odnowiliśmy już groby powstańca styczniowego, podpułkownika Wojska Polskiego Edwarda Lachsa, pisarza fantasty Stefana Grabińskiego. Każdego roku staramy się odnaleźć nowy grób i go odnowić.

Grób Szatkowskiego zlikwidowali Sowieci po II wojnie światowej. Wyznaczyliśmy w archiwum miejsce i pole, a potem szukaliśmy go na cmentarzu. Na każdym polu znajduje się od 100 do 150 przedwojennych grobów. Przed wojną były one dokładnie ponumerowane, czego nie ma dzisiaj. Liczyliśmy, że każdy grób miał 1 metr i 10 centymetrów. W ten sposób ustaliliśmy, plus minus 20 centymetrów, w którym miejscu pochowany jest Szatkowski”.

– powiedział wiceprezes Zbigniew Pakosz.

W Zaduszki ubiegłego roku od samego rana Polacy porządkowali groby na Cmentarzu Janowskim. W akcji wzięli udział członkowie Polskiego Towarzystwa Opieki nad Grobami Wojskowymi we Lwowie, Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, Towarzystwa Kultury Polskiej Ziemi Lwowskiej, Katolickiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku, wspólnoty Rodzina Rodzin, Towarzystwa Miłośników Dziedzictwa Kultury Polskiej „Zabytek”, pracownicy Radia Lwów i uczniowie polskiej Szkoły nr 10 im. św. Marii Magdaleny we Lwowie.

Po poświęceniu grobów księdza Karola Jastrzębskiego i powstańca styczniowego Aleksandra Szatkowskiego i zapaleniu zniczy metropolita lwowski abp Mieczysław Mokrzycki wraz z innymi księżmi odprawili na cmentarzu Mszę Świętą, a następnie odbyła się procesja żałobna, którą zakończono w pobliżu Kwatery Obrońców Lwowa i Kwatery Lotniczej.

RES

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na: