• ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Kresy24.pl – Wschodnia Gazeta Codzienna
  • 03 Mar 2021
  • Ukraina
  • Białoruś
  • Rosja
  • Litwa
  • Azja i Zakaukazie
  • Region Bałtyku
  • Trójmorze
  • русский
  • yкраїнська
Kresy24.pl - Wschodnia Gazeta Codzienna
  • ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Home
Niepodległość

Pogrzeb Marii Piłsudskiej w Wilnie

17 Cze 2019 Historia i Wspomnienia, Niepodległość 1 comments

Maria z domu Koplewska, primo voto Juszkiewiczowa, secundo voto Piłsudska, urodziła się w 1865 roku w Wilnie. Była córką lekarza wileńskiego Konstantego Koplewskiego i Ludmiły z Chomiczów. Ukończyła w Petersburgu Kursy Bestużewskie, czyli wyższą 4-letnią szkołę żeńską.

Pracowała jako nauczycielka. Należała do Wielkiego Proletariatu. W 1885 r. została uwięziona. Działała w PPS, była współorganizatorką łódzkiej drukarni PPS. Aresztowana w 1900 r., była więziona przez 11 miesięcy w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej. Nazywana była przez działaczy PPS Piękną Damą lub Piękną Panią. O względy Marii ubiegał się zakochany w niej Roman Dmowski, zesłany na pobyt w Mitawie, skąd często przyjeżdżał do Wilna. Według endeckiego polityka, Jędrzeja Giertycha, Dmowski miał z nią romans. Jednak rywalizację o Marię wygrał Piłsudski, co mogło doprowadzić do utrzymującej się do końca życia wrogości pomiędzy rywalami.

Z pierwszego małżeństwa, zakończonego rozwodem Maria Juszkiewiczowa miała córkę Wandę (1889-1908). Józef Piłsudski, wcześniej przeszedł na luteranizm w Łomży, żeby wziąć ślub z Marią, ponieważ Maria jako rozwódka nie mogła otrzymać zgody od władz kościelnych na ślub katolicki. Ślub odbył się 15 lipca 1899 r. w kościele ewangelicko-augsburskim w Paproci Dużej w powiecie zambrowskim. Po ślubie krótko mieszkali w Wilnie, później mieszkali w Warszawie, Łodzi i najdłużej w Krakowie.


W 1906 roku pojawiła się w życiu Piłsudskich «Towarzyszka Ola» – Aleksandra Szczerbińska, młodsza od Marii o 17 lat. Rozpoczyna się okres «tragicznego trójkąta». Początkowo Maria nie zdawała sobie sprawy z sytuacji. W Krakowie jest panią domu najpierw w mieszkaniu na ulicy Topolnej, a później na Szlaku. Krakowski okres w życiu Piłsudskich wspomina Leon Wasilewski, podkreślając dominującą rolę Pięknej Pani:

«…była niewątpliwie osobistością wybitną. Zdolna, szybko orientująca się, wymowna, oddana sprawie, potrafiła wywierać wpływ na otoczenie, zwłaszcza, że warunki zewnętrzne, wielki zmysł towarzyski i wesołe usposobienie bardzo jej to ułatwiały. W Krakowie spędzała czas w ustawicznym wirze towarzyskim z nadzwyczajną gościnnością przyjmowała znajomych odwiedzających Ziuka, wieczory do późna spędzała w kawiarniach i starała się nie odstępować męża nigdy, o ile to tylko było możliwe. Początkowo Ziuk towarzyszył jej do kawiarń, ale później zaczął się buntować. Kiedy ona chciała pozostać w «Secesji» czyli u «Michalika» dłużej, nieraz poza północ, Ziuk w pewnym momencie wstawał i szedł sam do domu. Na tym tle nastąpiło pewne oziębienie stosunku Ziuka do żony, starannie ukrywane przezeń wobec najbliższych nawet przyjaciół. Ale tego się ukryć nie dało».


W 1909 roku Maria dokładnie zdawała sobie sprawę ze swego położenia (związek Piłsudskiego z Aleksandrą Szczerbińską trwał nadal), ale stanowczo odmawiała zgody na rozwód. Małżeństwo zwolna się rozpadało. Kryzys pogłębił śmierć Wandy Juszkiewiczówny, jedynej córki Marii i ukochanej pasierbicy Piłsudskiego. Wanda zmarła w Krakowie w wieku lat 19 na ropne zapalenie woreczka żółciowego. Wandę Juszkiewiczównę pochowano w Wilnie na Rossie i wystawiono jej pomnik z fotografią w stroju krakowskim. Grób Wandy nie zachował się do naszych dni. Maria Piłsudska przeżywała ciężkie chwile. Śmierć jedynej córki i coraz wyraźniejszy rozkład małżeństwa podkopały jej zdrowie. Przyjaciele usiłowali ich pojednać, lecz Piłsudski reagował bardzo gwałtownie, nie pozwalał wtrącać się w jego sprawy osobiste. Miał nadzieję, że Maria wyrazi w końcu zgodę na rozwód, lecz Maria nie zgodziła się na rozwód do samej śmierci, mimo iż przyszły na świat w tym czasie dwie córki Piłsudskiego i Aleksandry: Wanda i Jadwiga.

Skomplikowaną sytuację rodzinną rozwiązała dopiero śmierć Marii. Formalnie pozostała żoną Piłsudskiego do końca życia. Po śmierci córki wiodła na Szlaku w Krakowie bardzo spokojny i cichy tryb życia, bolejąc nad rozstaniem z mężem. Kiedy jako żonę Naczelnika Państwa zapraszano ją na oficjalne uroczystości czy bale wojskowe, zawsze taktownie odmawiała «ze względu na stan zdrowia». Maria Piłsudska zmarła z 16 na 17 sierpnia 1921 roku w szpitalu garnizonowym w Krakowie na atak serca. Miała 56 lat.

Po śmierci Marii Józef Piłsudski uczestniczył jedynie w nabożeństwie żałobnym w Krakowie. Przed śmiercią prosiła, by pochowano jej ciało w rodzinnym mieście Wilnie. Zwłoki przewieziono do Wilna pociągiem. W Lidzie odczepiono wagon z trumną, którą spotkał na peronie Naczelnik Państwa Polskiego Józef Piłsudski i złożył na trumnie zmarłej wieniec z napisem: «Gorącemu sercu i wiernej Towarzyszce pracy – Józef Piłsudski».

Naczelny Wódz nie był obecny przy umierającej żonie w Krakowie, jedynie uczestniczył, jak wspomniano, w nabożeństwie żałobnym. W pogrzebie w Wilnie Piłsudski nie wziął udziału, co uznano za postępowanie niegodne, świadczące o pewnej małości, szczególnie w obliczu spraw ostatecznych. Wroga mu prasa endecka pisała wprost o «nieludzkim» zachowaniu, a nawet o «podłości».

Pogrzeb Marii Piłsudskiej odbył się w Wilnie 22 sierpnia 1921 roku. Nabożeństwo żałobne w kościele katedralnym pw. św. Stanisława odprawił ks. biskup Władysław Bandurski, na chórze przygrywała orkiestra. Z katedry wyniesiono trumnę i w otoczeniu kleru, wojskowych: generałów Daniela Konarzewskiego, Adama Mokrzeckiego, majora Bernarda Monda i licznych przedstawicieli wojska oraz rodziny i tłumów wilnian pochód pogrzebowy ruszył na Rossę, gdzie zwłoki złożono do grobowca rodzinnego, który do naszych czasów niestety się nie zachował.

Nad grobowcem przemawiali: przedstawiciel Polskiej Partii Socjalistycznej, radny m. Warszawy Rajmund Jaworowski, prezes «Odrodzenia» Włodzimierz Hellmann, członek PPS Maria Gertruda Wróblewska i historyk Wacław Studnicki. Nagrobek Marii Piłsudskiej postawiono później, obecnie jest on w dobrym stanie. Na nim widnieje inskrypcja:

Ś. P. z Koplewskich Maria Piłsudska Żona Naczelnika Państwa zmarła 17 sierpnia 1921 r.

Gorącemu sercu, niestrudzonej bojowniczce O wolność i niepodległość Ojczyzny

 

Mieczysław Jackiewicz/Magazyn Polski na uchodźstwie nr 5 (160) maj 2019

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na:

Powiązane wiadomości:

Brak powiązanych wiadomości

Tagi: Dmowski Józef Piłsudski Juszkiewicz Konarzewski małżeństwo Michalik Mokrzecki nabożeństwo nagrobek niepodległość Petersburg Piłsudska Piłsudski pogrzeb polityka pomnik Roman Dmowski rozwód ślub śmierć wojsko wolność X Pawilon Ziuk
  • Tags
  • Dmowski
  • Józef Piłsudski
  • Juszkiewicz
  • Konarzewski
  • małżeństwo
  • Michalik
  • Mokrzecki
  • nabożeństwo
  • nagrobek
  • niepodległość
  • Petersburg
  • Piłsudska
  • Piłsudski
  • pogrzeb
  • polityka
  • pomnik
  • Roman Dmowski
  • rozwód
  • ślub
  • śmierć
  • wojsko
  • wolność
  • X Pawilon
  • Ziuk

1 komentarz

  1. Czeslaw
    18 czerwca 2019 o 20:53 Odpowiedz ↓

    DZieńkuję,za wiadomość.Pochodzę z rodziny Chmielewskis Laszczynskich=Krula POLSKIEJ STANISLAWA LASZCZ.

Dodaj komentarz Anuluj

Najczęściej czytane
"Kijów wyczerpał zdolności do przesuwania się na Zachód w oparciu o Niemcy"

"Kijów wyczerpał zdolności do przesuwania się na Zachód w oparciu o Niemcy"

Łukaszenka podzielił się władzą z 45- letnim synem

Łukaszenka podzielił się władzą z 45- letnim synem

Białoruska TV: Niemiecki terror z II wojny światowej doskonałym wzorcem dla utrzymania porządku w kraju (WIDEO)

Białoruska TV: Niemiecki terror z II wojny światowej doskonałym wzorcem dla utrzymania porządku w kraju (WIDEO)

Bestialskie tortury w rosyjskiej kolonii karnej. Wyciekły nagrania

Bestialskie tortury w rosyjskiej kolonii karnej. Wyciekły nagrania

Prezydent Litwy: Ostatnie wydarzenia w Gruzji budzą duże zaniepokojenie

Prezydent Litwy: Ostatnie wydarzenia w Gruzji budzą duże zaniepokojenie

Пшемислав Журавський вель Граєвський: Чи поняття «Креси» сьогодні потребує уточнення і дискусії? (II)

Пшемислав Журавський вель Граєвський: Чи поняття «Креси» сьогодні потребує уточнення і дискусії? (II)

Sekretarz generalna Amnesty International podziękowała publicznie za rozmowę bliskiemu współpracownikowi Nawalnego. Ale on z nią nie rozmawiał i jej nie zna

Sekretarz generalna Amnesty International podziękowała publicznie za rozmowę bliskiemu współpracownikowi Nawalnego. Ale on z nią nie rozmawiał i jej nie zna

Gerard Depardieu podejrzany o gwałt

Gerard Depardieu podejrzany o gwałt

Zełenski ostrzegł Dudę, że Nord Stream 2 to pułapka dla całej Europy

Zełenski ostrzegł Dudę, że Nord Stream 2 to pułapka dla całej Europy

Łukaszenka chce, by dzień agresji ZSRR na Polskę był świętem narodowym Białorusi

Łukaszenka chce, by dzień agresji ZSRR na Polskę był świętem narodowym Białorusi

Najnowsze
03 Mar
Historia i Wspomnienia

Wiktor Medwedczuk. Cień ZSRS i Putina na Ukrainie

03 Mar
Białoruś

„Bardzo złożony mechanizm”. Szef ukraińskiego MSZ o sankcjach wobec władz Białorusi

03 Mar
Rosja

Rzeczniczka rosyjskiego MSZ do USA: Nie igrajcie z ogniem

03 Mar
Azja i Zakaukazie

Gruzja spada w międzynarodowym rankingu wolności i demokracji

03 Mar
Białoruś

Nie żyje jedna z założycielek Związku Polaków na Białorusi

03 Mar
Białoruś

Łukaszenka ściąga na Białoruś rosyjskie samoloty bojowe

03 Mar
Azja i Zakaukazie

W Kraju Ałtajskim pasażerowie wysiadali z pociągu prosto w głęboki śnieg. Bo pociąg był za długi (WIDEO)

Publikacje wyrażają jedynie poglądy autora/ów i nie mogą być utożsamiane z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

© Kresy24.pl 2018. Wszelkie Prawa Zastrzeżone.  Kontakt | Polityka prywatności
Produkcja: Fundacja Wolność i Demokracja