• ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Kresy24.pl – Wschodnia Gazeta Codzienna
  • 02 Mar 2021
  • Ukraina
  • Białoruś
  • Rosja
  • Litwa
  • Azja i Zakaukazie
  • Region Bałtyku
  • Trójmorze
  • русский
  • yкраїнська
Kresy24.pl - Wschodnia Gazeta Codzienna
  • ARCHIWUM KRESOWE
  • PODRÓŻE PO KRESACH
  • BIBLIOTEKA KRESOWA
  • KUCHNIA KRESOWA
  • Niepodległość
  • KALENDARIUM
    • Styczeń w Historii Kresów
    • Luty w Historii Kresów
    • Marzec w Historii Kresów
    • Kwiecień w Historii Kresów
    • Maj w Historii Kresów
    • Czerwiec w Historii Kresów
    • Lipiec w Historii Kresów
    • Sierpień w Historii Kresów
    • Wrzesień w Historii Kresów
    • Październik w Historii Kresów
    • Listopad w Historii Kresów
    • Grudzień w Historii Kresów
  • POLACY NA WSCHODZIE
  • HISTORIA I WSPOMNIENIA
  • WYSZUKIWARKA KRESOWA
  • GAZETY KRESOWE
    • Archiwum “Magazynu Polskiego”
    • Archiwum “Głosu znad Niemna”
    • Archiwum “Echa Polesia”
    • Archiwum “Polaka na Łotwie”
    • Archiwum “Kuriera Galicyjskiego”
    • Archiwum “Słowa Polskiego”
    • Archiwum “Monitora Wołyńskiego”
    • Archiwum “Głosu Polonii”
    • Archiwum “Polonii Charkowa”
    • Archiwum “Dziennika Kijowskiego”
    • Archiwum “Krynicy”
    • Archiwum “Gazety Polskiej Bukowiny”
    • Archiwum “Wołanie z Wołynia”
    • Archiwum “Naszych Dróg”
    • Archiwum “Tęczy Żytomierszczyzny”
    • Archiwum “Lwowskich Spotkań”
    • Archiwum “Polaków Donbasu”
    • Archiwum “Mozaiki Berdyczowskiej”
    • Archiwum “Słowa Życia”
  • TV Kresy24.pl
Home
Archiwum Kresowe
Armia Krajowa

Ludność cywilna Iwieńca podczas zbrojnego powstania 19 VI 1943 r.

22 Lut 2013 Archiwum Kresowe, Armia Krajowa, Iwieniec 0 comments

Jak zachowywała się ludność cywilna Iwieńca w czasie zbrojnego powstania przeciwko Niemcom w dniu 19 czerwca 1943 r.

W dniu 19 czerwca 1943 r., sobota.

Wołożyn 1938 r., Janina i Ksawery Suchoccy. Fot.z archiwum autora

Janina Suchocka l. 13 – szła w tym dniu do niemieckiej szkoły zawodowej – „Handwerke Schuhle in Iwieniec”, która znajdowała się w niedawnych koszarach KOP – u. Przy bramie wejściowej do koszar stała nn dziewczyna – prawdopodobnie z miejscowej konspiracji, która oświadczyła, że „dzisiaj zajęć nie będzie i proszę iść do domu !”. Janina podporządkowała się poleceniu i zawróciła w drogę powrotną. Wkrótce usłyszała strzał karabinowy i zaniepokojona biegła do wioski Pohorełka – 3 km od Iwieńca, do domu babci u której mieszkała.(1)

Ksawery Suchocki l. 11 – brat Janiny, w pobliskiej wiosce Adamki był wtedy „na służbie” u miejscowego gospodarza. Była to pora obiadowa i pora dojenia krów, dlatego korzystając z wolnego czasu przyszedł do rodziny w Pohorełce. Twierdzi, że w wiosce byli rosyjscy partyzanci, którzy śmiejąc się zagadkowo mówili, „że eto wasze nastupajuć na Iwieniec”. Przez cały dzień – od godz. 12.00 i całą noc 19/20 czerwca 1943 r., słychać było strzelaninę, która dochodziła do okolicznych wiosek.(2)

Ewa Matusewicz – w wieku Janiny, zamieszkiwała w Iwieńcu przy ulicy Stołpeckiej. Relacjonuje, że na widok polskich ułanów na koniach, mieszkańcy wpadli w entuzjazm, krzyczeli: „ O jej, Polacy ! Polacy ! Później wraz z siostrą bliźniaczką i mamą uciekała „na wioski”. Kiedy powrócili do miasteczka, Niemcy zgromadzili ludzi w jednym miejscu i przeprowadzali ewidencję. Niemieccy urzędnicy „dziwili się”, że dziewczyny są bliźniaczkami. Wskazywali na nie palcami i mówili: „ O Zwillinge !” Po ewidencji, prawdopodobnie wielu wywieziono na przymusowe roboty do III Rzeszy, a biorących udział w konspiracji i zbrojnym powstaniu rozstrzelali.(3)

Józef Pietraszkiewicz – był zatrudniony w punkcie skupu i sprzedaży płodów rolnych w Iwieńcu. Zatrzymany przez białoruskiego policjanta, został oskarżony o strzelanie do Niemców. Oskarżenie opierano na relacji trzech świadków, którzy twierdzili, że widzieli jak szedł z karabinem. W rzeczywistości szedł drogą do rodziny mieszkającej w nieodległym miasteczku Kamień. W czasie przesłuchania Niemiec uderzył go pistoletem w głowę i kopnął w brzuch. Zatrzymanego w areszcie (podwał) w zamian za wydanie partyzantów, zamierzał uwolnić oficer gospodarczy por. Rose. Ostatecznie zeznanie p. Łotysz („Łotyszanka”) l. 18 – widziała, jak szedł, ale w jednej ręce trzymał teczkę, a w drugiej dziecko, i p. Młodzińskiego – powiedział Niemcom, że p. Józef Pietraszkiewicz nie strzelał w czasie powstania przyczyniło się do uwolnienia.(4)

Helena Narloch – mieszkała przy Zaułku Kościuszki. W czasie powstania jej rodzina – wszyscy domownicy, ukryli się do piwnicy. Następnego dnia dziadek „przetransportował” rodzinę na wieś – „szli pieszo i trochę jechali”. Dziadek powrócił do Iwieńca, i po kilku dniach sprowadził z powrotem rodzinę do miasteczka. „Na każdym rogu stał wtedy Niemiec, który przepytywał ludzi skąd wracają. Był grzeczny i po krótkiej rozmowie przepuścił wszystkich do domu”.

Helena Zdanowicz – pracowała w miejscowej mleczarni. W miasteczku zostało kilka osób. Na ulicach leżało wszystko – biżuteria, piernaty, dorobek życia miejscowych ludzi. Nad ranem pojawił się samolot i wokół miasteczka, tyraliera niemieckich żołnierzy – wyłapali wszystkich, razem 30 osób. Ze szpitala wyszedł lekarz i wyjaśnił, że ci którzy wywołali powstanie dawno uciekli, a obecni na placu są niewinni. Poskutkowało, Niemcy kazali przynieść jajka, tuszonkę i śmietanę. Dramat rozegrał się później, dowódca garnizonu zawitał do jednego z polskich mieszkań na kolację, gdzie po zjedzeniu posiłku z zimną krwią wszystkich zastrzelił.(5)

Gertruda Grygorcewicz – w niemieckiej żandarmerii służył żandarm o nazwisku Neumann, nie wiadomo czy był z pochodzenia Niemcem czy Łotyszem. Świetnie mówił po polsku, niemiecku, rosyjsku i utrzymywał kontakty z Polakami. Mówiło się w Iwieńcu, że pomagał Polakom i przekazywał im (Anna Łojko) niemieckie plany i zamiary. Zginął w czasie powstania, ale nie wiadomo z czyjej ręki – polskiej czy niemieckiej.(6)

Stanisław Karlik

 


(1) Relacja Janiny Karlik z d. Suchocka – w posiadaniu autora

(2) Relacja Ksawerego Suchockiego w posiadaniu autora

(3) Relacja Ewy Matusewicz w posiadaniu autora

(4) Relacja na stronie internetowej p. Stanisława Plewako

(5) Gazeta „Dzień za dniem”, Świebodzin

(6) Relacja w posiadaniu autora

Podziel się tym z innymi. Udostępnij na:

Powiązane wiadomości:

Brak powiązanych wiadomości

Tagi: Grygorcewicz historia Kresów Wschodnich Iwieniec Kamień Korpus Ochrony Pogranicza Kościuszko Kresy Wschodnie Łojko Łotysz Matusewicz Narloch Neumann Pietraszkiewicz Pohorełka Polacy na Białorusi Polacy na Kresach Suchocka Suchocki Wołożyn Żdanowicz
  • Tags
  • Grygorcewicz
  • historia Kresów Wschodnich
  • Iwieniec
  • Kamień
  • Korpus Ochrony Pogranicza
  • Kościuszko
  • Kresy Wschodnie
  • Łojko
  • Łotysz
  • Matusewicz
  • Narloch
  • Neumann
  • Pietraszkiewicz
  • Pohorełka
  • Polacy na Białorusi
  • Polacy na Kresach
  • Suchocka
  • Suchocki
  • Wołożyn
  • Żdanowicz

Dodaj komentarz Anuluj

Najczęściej czytane
"Kijów wyczerpał zdolności do przesuwania się na Zachód w oparciu o Niemcy"

"Kijów wyczerpał zdolności do przesuwania się na Zachód w oparciu o Niemcy"

Bestialskie tortury w rosyjskiej kolonii karnej. Wyciekły nagrania

Bestialskie tortury w rosyjskiej kolonii karnej. Wyciekły nagrania

Białoruska TV: Niemiecki terror z II wojny światowej doskonałym wzorcem dla utrzymania porządku w kraju (WIDEO)

Białoruska TV: Niemiecki terror z II wojny światowej doskonałym wzorcem dla utrzymania porządku w kraju (WIDEO)

Łukaszenka podzielił się władzą z 45- letnim synem

Łukaszenka podzielił się władzą z 45- letnim synem

Gerard Depardieu podejrzany o gwałt

Gerard Depardieu podejrzany o gwałt

Amnesty International nie uznaje już Aleksieja Nawalnego za więźnia sumienia. Z powodu jego wypowiedzi sprzed kilkunastu lat

Amnesty International nie uznaje już Aleksieja Nawalnego za więźnia sumienia. Z powodu jego wypowiedzi sprzed kilkunastu lat

Prezydent Litwy: Ostatnie wydarzenia w Gruzji budzą duże zaniepokojenie

Prezydent Litwy: Ostatnie wydarzenia w Gruzji budzą duże zaniepokojenie

Пшемислав Журавський вель Граєвський: Чи поняття «Креси» сьогодні потребує уточнення і дискусії? (II)

Пшемислав Журавський вель Граєвський: Чи поняття «Креси» сьогодні потребує уточнення і дискусії? (II)

Zapomniane polskie państwo między Rosją i Chinami

Zapomniane polskie państwo między Rosją i Chinami

Zełenski ostrzegł Dudę, że Nord Stream 2 to pułapka dla całej Europy

Zełenski ostrzegł Dudę, że Nord Stream 2 to pułapka dla całej Europy

Najnowsze
01 Mar
Ukraina

Służba Bezpieczeństwa Ukrainy zatrzymała ukraińskich dyplomatów-przemytników

01 Mar
Azja i Zakaukazie

Zełenski publicznie zaszczepi się przeciwko koronawirusowi – indyjską szczepionką

01 Mar
Rosja

Reakcja Kremla na wypowiedź amerykańskiego prezydenta, że USA nie uznają aneksji Krymu

01 Mar
Azja i Zakaukazie

Paszinian zaproponował przedterminowe wybory i zmiany w konstytucji

01 Mar
SUPERNEWS

W Donbasie samochód z ukraińskimi żołnierzami wjechał na minę. Dziewięciu zostało rannych

01 Mar
Azja i Zakaukazie

Prezydent i premier Armenii rozmawiali o kryzysie politycznym w kraju

01 Mar
Białoruś

Łukaszenka chce, by dzień agresji ZSRR na Polskę był świętem narodowym Białorusi

Publikacje wyrażają jedynie poglądy autora/ów i nie mogą być utożsamiane z oficjalnym stanowiskiem Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

© Kresy24.pl 2018. Wszelkie Prawa Zastrzeżone.  Kontakt | Polityka prywatności
Produkcja: Fundacja Wolność i Demokracja