27 grudnia w Historii Kresów
27 grudnia 2013
Król Jan I Olbracht w „Poczecie Królów i Książąt Polskich” Jana Matejki
1459 – urodził się Jan I Olbracht – król Polski. Znany ze zwycięstw nad Tatarami na Kresach ale i z zakończonej klęską wyprawy do Mołdawii.
Za panowania swego ojca – Kazimierza Jagiellończyka – pełnił w latach 1486-90 funkcję namiestnika królewskiego na Rusi, gdzie odznaczył się pokonując w 1487 r. Tatarów pod Kopystrzynem. To właśnie Olbracht rozpoczął tworzenie tzw. obrony potocznej Kresów południowo-wschodnich Wielkiego Księstwa Litewskiego przed Tatarami i Turkami.
W 1497 r. pod panowaniem Olbrachta miało miejsce najbardziej wówczas tragiczne wydarzenie dla Rzeczypospolitej – w wyniku podjętej przez króla nieudanej wyprawy na Mołdawię, która próbowała uniezależnić się od Polski, w bitwie pod Koźminem Turcy, Tatarzy i Wołosi wybili w tamtejszym wąwozie 5 tysięcy polskiego rycerstwa. Klęskę tę do dziś przypomina nam powiedzenie: „Za króla Olbrachta wyginęła szlachta”.
Z kolei wiosną 1498 r. Tatarzy najechali południowo-wschodnie tereny WKL, a wielki książę moskiewski Iwan III Srogi próbował opanować Kijów i Smoleńsk rozgramiając w 1500 r. armię polsko-litewską w bitwie nad Wiedroszą.
1595 – w Czehryniu koło Kijowa urodził się Bohdan Chmielnicki – hetman kozacki, przywódca powstania kozackiego przeciwko Rzeczypospolitej.
1614 – we Lwowie zmarł Bartosz Paprocki – podczaszy dobrzyński, heraldyk polski i czeski (nazywany ojcem heraldyki polskiej i czeskiej), autor wielu herbarzy, pisarz, historyk, poeta i tłumacz, wydał liczne prace heraldyczne, wśród nich słynne „Herby rycerstwa polskiego”.
1633 – zmarł Melecjusz Smotrycki – pisarz, teolog i nauczyciel Rzeczypospolitej, którego prace wpłynęły na rozwój języków wschodniosłowiańskich, piśmiennictwa i nauczania cerkiewnego i świeckiego. Wykładał w prawosławnej szkole cerkiewnej, tzw. Szkole Brackiej w Wilnie. (Urodził się ok. 1578 r. w Smotryczu.
1891 – zmarł Aleksander Chodźko – polski poeta, orientalista, slawista. Przyjaciel Adama Mickiewicza. Studiował na Uniwersytecie Wileńskim. Więziony za udział w Towarzystwie Filaretów. (Urodził się w 1804 r. w Krzywiczach na terenie obecnej Białorusi).
1903 – urodził się Bogdan Suchodolski – polski pedagog, historyk, profesor Uniwersytetu Lwowskiego, poseł na Sejm PRL. Zmarł w 1992 r.
1913 – w Timkowiczach urodził się Serafim Żeleźniakowicz – polski duchowny prawosławny, rektor Warszawskiego Seminarium Duchownego. Ukończył seminarium duchowne w Wilnie. Zmarł w 2004 r.
1918 – kawaleria niemiecka opuściła Nowogródek po zagarnięciu wysokiej kontrybucji. Do miasta weszli bolszewicy witani owacyjnie przez część ludności żydowskiej i rosyjskiej.
2007 – zmarł Jerzy Kawalerowicz – polski reżyser filmowy urodzony w 1922 r. w Gwoźdźcu pod Kołomyją.
Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 27 grudnia
