24 maja w Historii Kresów

1878 – w majątku Kurczyce na Wołyniu urodziła się Helena Mniszkówna – polska pisarka, autorka m.in. „Trędowatej” i „Ordynata Michorowskiego”.

Po ślubie Mniszkówna przeprowadziła się do Platerowa na Litwie, gdzie zrodził się pomysł „Trędowatej”. Drukiem książka ukazała się w 1909 r. i od razu wzbudziła furorę. Dziś uważana za łzawy literacki kicz, a przecież przez dziesięciolecia była najbardziej rozchwytywaną polską pozycją literatury masowej, 6-krotnie ekranizowaną, a w 1999 roku powstał nawet na jej podstawie serial. To wystarczający powód, aby umieścić Helenę Mniszkównę w naszym Kalendarium.

Pisarka miała zresztą na swoim koncie około 20 powieści, jednak oprócz „Ordynata Michorowskiego” pozostałe nie były już tak powszechnie znane. Mniszkówna zmarła w 1943 r. w Sabniach na Podlasiu.

1850 – zmarł książę Michał Gedeon Radziwiłł herbu Trąby – generał, uczestnik Insurekcji Kościuszkowskiej i wojen napoleońskich. Naczelny Wódz w Powstaniu Listopadowym.

Był synem Michała Hieronima, wojewody wileńskiego, ordynata na Klecku, Nieświeżu i Ołyce. W 1806 r. wstąpił do napoleońskiej Legii Północnej i wkrótce objął jej dowództwo. Potem służył w  armii Księstwa Warszawskiego, a następnie Królestwa Kongresowego. W 1815 r. otrzymał majątek Szpanów pod Równem, który pozostał w rękach Radziwiłłów aż do wybuchu II wojny światowej. Po wybuchu Powstania Listopadowego został wybrany na Naczelnego Wodza Siły Zbrojnej Narodowej. Po upadku powstania zesłany przez Rosjan do Jarosławia, gdzie był więziony do 1836 r.

1377 – zmarł Olgierd Giedyminowicz, książę Litwy, ojciec Władysława Jagiełły, któremu przed śmiercią przekazał władzę. Urodzony ok. 1296 r.

1471 – zmarł Jan Lutek – polski duchowny katolicki, biskup krakowski. Sekretarz księcia Witolda w Wilnie, następnie sekretarz króla Władysława Jagiełły. Powstrzymał Witolda przed przyjęciem korony królewskiej z rąk cesarza Zygmunta Luksemburskiego.

1829 – car Mikołaj I został koronowany w Warszawie na króla Polski. Został zdetronizowany przez polski Sejm w 1831 r.

1892 – w Kownie uruchomiono pierwszy tramwaj konny.

1939 – zmarł Aleksander Brückner – polski filolog, historyk kultury. Studiował we Lwowie, następnie pracował na Uniwersytecie Lwowskim. Był członkiem Akademii Umiejętności, Akademii Nauk w Petersburgu oraz Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Urodzony w 1856 r. w Brzeżanach.

1943 – rzeź wołyńska: 170 osób zostało zamordowanych przez UPA we wsi Niemodlin w powiecie kostopolskim.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 24 maja