Rzeczpospolita Trojga Narodów według Unii Hadziackiej. Źródło: SeikoEn / Wikipedia
1659 – polski Sejm zatwierdził ugodę hadziacką z Kozakami. Rzeczpospolita stała się unią Trojga Narodów – Korony, Litwy i Rusi.
Ugoda w Hadziaczu między Rzecząpospolitą Obojga Narodów a Kozackim Wojskiem Zaporoskim reprezentowanym przez hetmana Iwana Wyhowskiego została zawarta 16 września 1658 roku. Przewidywała połączenie w unię trzech równorzędnych podmiotów: Korony, Wielkiego Księstwa Litewskiego i Księstwa Ruskiego utworzonego z województw kijowskiego, bracławskiego i czernihowskiego. Wcześniej – po Unii Lubelskiej – województwa te stanowiły część Korony.
W wyniku Unii Hadziackiej miały teraz powstać odrębne urzędy dla Rusi, m.in. marszałka, hetmana i kanclerza, posłowie ruscy mieli zasiadać w Sejmie, a biskupi prawosławni w Senacie. Szlachta wszystkich trzech narodów miała też wspólnie wybierać króla. Wyższe duchowieństwo prawosławne otrzymało uprawnienia równające je z łacińskim.
Tysiąc Kozaków otrzymało jednorazowo prawa szlacheckie, a każdego roku miało je otrzymywać stu kolejnych. „Wolni z wolnymi, równi z równymi, zacni z zacnymi” – takie sformułowanie znalazło się m.in. w podpisanej ugodzie.
Unia Hadziacka przekreślała wcześniejszą Ugodę Perejasławską, na mocy której Bohdan Chmielnicki poddawał Ukrainę jurysdykcji Rosji. W tej sytuacji Rosja zdecydowała się na interwencję zbrojną, została jednak pokonana pod Konotopem przez wojska kozacko – polsko – tatarskie pod wodzą hetmana Wyhowskiego. Obecnie bitwę tę uważa się na Ukrainie za największy triumf wojsk ukraińskich nad Rosjanami.
1762 – zmarł Michał Kazimierz Radziwiłł – hetman wielki litewski, urodzony w 1702 r.
1878 – urodził się Medard Downarowicz – polski polityk, minister, członek „Promienistych”, Związku Walki Czynnej, PPS i Związku Strzeleckiego we Lwowie. Bliski współpracownik Piłsudskiego. Student Politechniki Lwowskiej. Zmarł w 1934 r.
1911 – we Lwowie powstały pierwsze 4 drużyny skautowe powołane m.in. przez Andrzeja Małkowskiego. Okres od września 1910 r. do maja 1911 r. uważa się za początek ruchu harcerskiego w Polsce.
1928 – we Lwowie urodził się Ludomir Mączka – polski żeglarz, podróżnik, jachtowy kapitan morski. Zmarł w 2006 r.
1938 – we Lwowie urodził się Wiesław Maniak, polski sprinter. Zmarł w 1982 r.
1942 – zmarł Adam Próchnik – polski działacz socjalistyczny, historyk. Członek ZWC we Lwowie. Ukończył Uniwersytet Lwowski. W 1918 r. we Lwowie twórca i pierwszy komendant organizacji „Wolność” podległej Komendzie Głównej POW obejmującej oficerów Polaków w armii austriackiej. Organizował dezercje z armii. Obrońca Lwowa w 1918 r. Urodzony w 1892 r. we Lwowie.
1944 – oddział UPA dokonał masakry w Bryńcach Górnych, zginęło od 120 do 145 Polaków.
1948 – rozpoczęła się Operacja „Wiosna” – akcja masowych deportacji na Litwie. Wysiedlono głównie bogate i średniozamożne rodziny chłopskie (tzw. kułaków), w znacznej części polskiego i białoruskiego pochodzenia.
1997 – zmarł Stanisław Swianiewicz – polski ekonomista, prawnik, pisarz, sowietolog. Studiował m.in. w Wilnie, publikował, na łamach „Kuriera Wileńskiego”. Uczestnik wojny polsko – bolszewickiej.
W czasie II wojny światowej więziony w obozie w Kozielsku. 29 kwietnia 1940 r. został wraz innymi przetrzymywanymi wywieziony pociągiem więziennym z Kozielska do stacji Gniezdowo koło Katynia, gdzie nieoczekiwanie wycofano go z dalszego transportu.
Przez mały otwór pod sufitem wagonu obserwował jak wyprowadzonych towarzyszy umieszczano w autobusach z oknami zasmarowanymi wapnem i wywożono dalej w nieznanym mu wówczas celu.
Po dotarciu na miejsce formowania Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR formowanych pod komendą gen. Władysława Andersa natychmiast złożył władzom polskim obszerną relację dotyczącą losów polskich oficerów. Urodzony w 1899 r.
Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 22 maja
Dodaj komentarz