Wielcy Lwowianie: Józef Bilczewski

17 grudnia 1900 r. – tego dnia Józef Bilczewski, późniejszy święty, rektor Uniwersytetu we Lwowie został arcybiskupem lwowskim obrządku łacińskiego. Pius XI nazywał go „jednym z największych biskupów świata”.

Urodził się w 1860 r. w Wilamowicach koło Kęt w ubogiej rodzinie stolarza. Maturę zdał w gimnazjum w Wadowicach i wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej. Jednocześnie rozpoczął studia na dwóch fakultetach Uniwersytetu Jagiellońskiego – teologii i filozofii. Oba ukończył z wynikiem celującym. Był mnemonikiem – odznaczał się wielką zdolnością zapamiętywania tekstów czytanych książek.

W 1884 r. przyjął święcenia kapłańskie i przez rok pełnił posługę w Mogile koło Krakowa, po czym w ciągu dwóch lat uzyskał tytuł doktora teologii na Uniwersytecie w Wiedniu. W latach 1886-87 studiował archeologię starochrześcijańską w Rzymie a w 1888 r. teologię dogmatyczną w Paryżu. Po powrocie do kraju był wikariuszem i katechetą w Kętach i Krakowie.

W 1890 r. habilitował się na UJ, a w 1891 r. został profesorem nadzwyczajnym i objął Katedrę Dogmatyki na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Lwowskiego. W 1893 r. uzyskał tytuł profesora zwyczajnego, a od 1900 r. był rektorem tej uczelni. Napisał szereg prac naukowych, m.in. „Archeologia chrześcijańska wobec historii Kościoła i dogmatu” oraz „Eucharystia w świetle najdawniejszych pomników piśmiennych, ikonograficznych i epigraficznych”.

17 grudnia 1900 r. papież Leon XIII ustanowił go metropolitą arcybiskupem lwowskim obrządku łacińskiego. Sakrę biskupią uzyskał 20 stycznia 1901 r. w katedrze we Lwowie z rąk kardynała Jana Puzyny. Współkonsekratorami byli arcybiskup lwowski obrządku grekokatolickiego Andrzej Szeptycki i biskup przemyski Józef Sebastian Pelczar.

Dzięki jego inicjatywie na terenie Archidiecezji Lwowskiej powstało aż 330 obiektów sakralnych, w tym monumentalny lwowski kościół św. Elżbiety. Głosił pogląd, że sama praca w kościele nie wystarcza, że należy do niej dołączyć pracę społeczną na rzecz oświecenia i poprawy bytu parafian. W tym celu organizował w swoim pałacu we Lwowie specjalne kursy społeczne dla księży. Wybudował z własnych funduszy i subwencji sejmu Dom Katolicki we Lwowie. Pomagał studentom ze środowisk robotniczych, wspierał ubogich, szczególnie w czasie I wojny światowej. Dzięki niemu w 1907 r. przybyli na ziemie polskie pallotyni, którym pozwolił osiedlić się w Jajkowcach na terenie Archidiecezji Lwowskiej.

W czasie walk polsko-ukraińskich o Lwów w listopadzie 1918 stał na czele komitetu ratunkowego, który dostarczał żywność najbiedniejszym. Wspólnie z grekokatolickim metropolitą Szeptyckim próbowali pośredniczyć w rokowaniach i 16 listopada 1918 r. odczytali listy pasterskie nawołujące do zaprzestania rozlewu krwi.

W listopadzie 1905 r. zwołał pierwszy na ziemiach polskich Kongres Mariański poświęcony Najświętszej Maryi Pannie. Był wielkim czcicielem Matki Bożej Częstochowskiej – Jej kult uważał za jeden z najważniejszych czynników w zjednoczeniu narodu pod zaborami. Kiedy doszło do kradzieży koron na Jasnej Górze uprosił u papieża złote korony dla obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej. Władze carskie zakazały mu jednak uczestnictwa w koronacji, gdyż wcześniej abp Bilczewski sprzeciwił się by nowe korony ufundował rosyjski car. Wystarał się u papieża o zgodę na obchody święta Matki Bożej – Królowej Korony Polskiej. Na jego prośbę Pius X ustanowił w 1910 r. Maryję Królową Korony Polskiej i patronką Archidiecezji Lwowskiej.

W 1923 r. zapadł na ciężką chorobę na skutek wytężonej pracy i ascetycznego trybu życia. Zmarł 20 marca 1923 r. we Lwowie. Spoczął wśród ubogich na Cmentarzu Janowskim, odprowadzany przez tłumy wiernych. Jego zabalsamowane serce przekazano parafii św. Stanisława Biskupa w Lubaczowie, gdzie spoczęło obok ołtarza z relikwiami Metropolity Halicko – Lwowskiego bł. Jakuba Strzemię. W 2001 r. urnę z sercem ofiarowano Katedrze Lwowskiej. Pius XI nazwał go „jednym z największych biskupów świata”.

Jeszcze za życia mówiono o nim jak o świętym. 17 grudnia 1997 Jan Paweł II podpisał dekret o heroiczności cnót abpa Bilczewskiego. 26 czerwca 2001 r. beatyfikował go podczas wizyty we Lwowie. Papież Benedykt XVI kanonizował go 23 października 2005 r. w Rzymie. Tego dnia wspomina świętego Kościół w Polsce i na Ukrainie. W 2009 r. przy Wyższym Seminarium Duchownym Archidiecezji Lwowskiej we Lwowie – Brzuchowicach rozpoczął działalność Instytut Teologiczny im. św. Józefa Bilczewskiego, 29 kwietnia 2010 r. z okazji 150. rocznicy urodzin Senat RP podjął uchwałę składającą Mu hołd. W 2011 r. uroczyście przeniesiono relikwie św. Józefa Bilczewskiego do bazyliki archikatedralnej Wniebowzięcia NMP we Lwowie. 23 października 2012 r. kościół Przenajświętszej Trójcy w Wilamowicach ogłoszono Sanktuarium św. Józefa Bilczewskiego.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe