16 sierpnia w Historii Kresów

1399 – wojska litewsko-ruskie księcia Witolda poniosły druzgocącą klęskę w bitwie z Tatarami nad rzeką Worsklą. Była to jedna z największych bitew Średniowiecza.

Wojska Wielkiego Księstwa Litewskiego, wspierane przez Polaków, Krzyżaków, oddziały mołdawskie i Tatarów Tochtamysza, usiłowały osadzić tegoż Tochtamysza na tronie Złotej Ordy. Tatarami po stronie przeciwnej dowodził Edygej.

O klęsce Witolda zadecydowały cztery czynniki: niewątpliwa przewaga liczebna wojsk Edygeja – 90 tys. przeciwko 38 tys. Witolda, usytuowanie litewskich obozów nad Dnieprem, co spowodowało poważne straty w czasie odwrotu, brak koordynacji i umocnień między poszczególnymi obozami, ale przede wszystkim – kompletne zaskoczenie – Tatarzy podeszli pod litewskie obozy niepostrzeżenie, a Litwini zreflektowali się dopiero widząc szarżującego na nich ze wszystkich stron wroga.

Wkrótce Tatarzy wdarli się w środek litewskich szyków. Widząc nieuchronną klęskę Witold na czele swego hufca przybocznego wyrąbał sobie drogę i uciekł za Dniepr. Jego śladem podążył ze swoimi oddziałami Tochtamysz. Dowodzenie przejął kniaź Dymitr Koriatowicz Wołyniec, który jednak wkrótce poległ, kolejnym dowódcą został kniaź Dymitr Starszy, ale i on padł martwy. Do końca bronił się hufiec polsko – podolsko – ruski pod wodzą Spytka z Melsztyna, jednak i on zginął, ugodzony strzałą prosto w gardło.

Łącznie nad Worsklą poległo 3,5-6 tys. Tatarów  i aż 15-20 tys. żołnierzy Witolda, w tym 74 kniaziów, znacznych bojarów i rycerzy. Polegli też Spytko z Melsztyna, hospodar mołdawski Stefan I i komtur krzyżacki Tomasz Szurwiłło.

Klęska ta przesądziła o dalszych dziejach Wielkiego Księstwa Litewskiego, przekreślając dalekosiężne plany Witolda, który liczył na wielkie zdobycze terytorialne kosztem Tatarów, a potem podporządkowanie sobie Księstwa Moskiewskiego i uniezależnienie się od Jagiellonów. Natomiast w wyniku porażki nie mógł już odgrywać znaczącej roli bez sojuszu z Polską. Tak więc w dłuższej perspektywie klęska nad Worsklą przyczyniła się faktycznie do zacieśnienia unii polsko-litewskiej.

1869 – zmarła księżna Gabriela Puzynina – polska pisarka, autorka pamiętników, w których opisywała inteligencję wileńską i warszawską. Pamiętniki te są przepełnione anegdotami i dokładnie opisanymi wątkami biograficznymi. Urodzona w 1815 r. w Wilnie.

1875 – urodził się Franciszek Bujak – polski historyk, minister, profesor m.in. Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Zmarł w 1953 r.

1899 – zmarł Adolf Abrahamowicz – polski komediopisarz. Urodzony w 1849 r. we Lwowie.

1910 – zmarł Zygmunt Gloger – polski historyk, archeolog, etnograf, folklorysta, krajoznawca. Właściciel licznych zbiorów z odbywanych wędrówek etnograficznych i archeologicznych po ziemiach Polski i Litwy. Urodzony w 1845 r.

1920 – wojna polsko-bolszewicka: rozpoczęło się polskie kontruderzenie znad Wieprza, które stało się przełomowym momentem tej wojny.

1944 – napad UPA na Muczne w Bieszczadach – wymordowano ok. 70 Polaków.

1945 – Polska podpisała układ z ZSRR ostatecznie „regulujący” kształt granicy wschodniej.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 16 sierpnia