13 marca w Historii Kresów

13 marca 2014

1923 – w Wilnie urodził się Emil Karewicz – polski aktor. Znany przede wszystkim z roli Hermanna Brunnera w „Stawce większej niż życie”.

Nie ma w Polsce osoby, która nie znałaby tego serialu, a wielu oglądało go nawet kilkanaście razy. Na całym świecie obejrzał go podobno łącznie 1 miliard osób. I chociaż – podobnie jak inny nasz serialowy hit „Czterej pancerni i pies” – film nie miał zbyt wiele wspólnego z prawdą historyczną to wspaniała kreacja Emila Karewicza na zawsze pozostanie w naszej pamięci. W powojennej Polsce zagrać czarny charakter – SS-mana (w serialu jest także oficerem Gestapo) – w sposób budzący tak wielką sympatię widzów to naprawdę aktorskie mistrzostwo świata!

Przypomnijmy więc, że pochodzący z Wilna aktor debiutował przed wojną w tamtejszym Teatrze Małym, gdzie zagrał rolę Małpy w „Kwartecie” Kryłowa. W czasie II wojny przeszedł szlak bojowy z 2 Armią Wojska Polskiego do Berlina.

Na swoim koncie Emil Karewicz ma także kilkadziesiąt innych niezapomnianych ról, m.in. króla Władysława Jagiełły w „Krzyżakach” czy Warszawiaka w „Bazie ludzi umarłych”.

1720 – zmarł Kazimierz Jan Sapieha – wojewoda wileński, hetman wielki litewski, hetman polny litewski, podskarbi nadworny litewski. Urodzony w 1637 lub 1642 roku.

1834 – urodził się hrabia Władysław Umiastowski – polski ziemianin, właściciel licznych dóbr na Litwie i dzisiejszej Białorusi oraz w Królestwie Polskim. Zmarł w 1905 r.

1873 – we Lwowie urodziła się Maryla Wolska – polska poetka okresu Młodej Polski. Jej matka Wanda była niegdyś narzeczoną słynnego malarza Artura Grottgera – do jego śmierci. Ojciec – Karol Młodnicki był również malarzem i przyjacielem Grottgera. Z kolei Maryla to matka pisarki Beaty Obertyńskiej. Wolska zmarła w 1930 r. we Lwowie. Pochowana na Cmentarzu Łyczakowskim.

1881 – w samobójczym, ale udanym zamachu na cara Aleksandra II zginął Ignacy Hryniewiecki – polski konspirator, rewolucjonista, działacz rosyjskiej organizacji Narodna Wola. Hryniewiecki urodził się w 1855 r. w majątku w pobliżu Bobrujska.

1884 – urodził się Józef Węgrzyn – polski aktor do dziś uznawany za jedną z ważniejszych postaci przedwojennego polskiego teatru i kina. Debiutował w 1904 r. na deskach Teatru Miejskiego we Lwowie. W latach 1914–1939 grał w wielu polskich filmach, m.in. w „Słodyczy grzechu” (1914), „Urodzie życia” (1921), „Trędowatej” (1926) i „Dziejach grzechu”. Zmarł w 1952 r.

1893 – w majątku Porochońsk koło Pińska urodził się Konstanty Drucki-Lubecki – polski generał. Zamordowany przez sowietów w Katyniu w 1940 r.

1896 – we wsi Załucze (obecnie Ukraina) urodził się Stanisław Daniluk-Daniłowski – polski generał. Wcześniej żołnierz 44 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych. Ostatni komendant Korpusu Kadetów Nr 1 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego we Lwowie. Zmarł w 1955 r.

1898 – urodził się Witold Grabowski – polski prawnik, minister. Pracował w Zarządzie Cywilnym Ziem Wschodnich okręgu mińskiego. Uczestnik walk o Wilno w 1920 r. Ukończył prawo na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, pracował w Delegaturze Rządu Polskiego przy rządzie Litwy Środkowej, następnie w okręgowej Izbie Kontroli Państwa w Wilnie. Zmarł w 1966 r.

1920 – w Złoczowie urodziła się Krystyna Zbijewska – polska dziennikarka, publicystka kulturalna. Zmarła w 2009 r.

1929 – w Stryju urodził się Zbigniew Messner – polski ekonomista, polityk, rektor Akademii Ekonomicznej w Katowicach, premier PRL w latach 1985-1988, poseł na Sejm PRL IX kadencji.

1931 – Sejm RP uchwalił ustawę znoszącą wszystkie przywileje lub ograniczenia związane z pochodzeniem, narodowością, językiem, rasą lub religią sprzed 1918 r.

1982 – zmarł Józef Kuczyński – prezbiter diecezji łuckiej, doktor nauk społecznych, ofiara represji stalinowskich. Za zorganizowanie polskiej samoobrony w 1943 r. został odznaczony Krzyżem Walecznych przez AK. Dwukrotnie zesłany do obozów na Syberii (łącznie spędził w nich 17 lat). Duszpasterz w Kazachstanie, potem w Polsce. Urodził się w 1904 r. w Buczkach koło Żytomierza.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 13 marca