11 września w Historii Kresów

11 września 2013

1932 – w katastrofie lotniczej zginęli por. Franciszek Żwirko – wybitny pilot wojskowy i sportowy z Kresów oraz inżynier Stanisław Wigura, zwycięzcy zawodów Challenge 1932.

Franciszek Żwirko urodził się w 1895 r. w Święcianach. Szkołę średnią ukończył w Wilnie. W czasie I wojny światowej walczył z Niemcami w rosyjskiej piechocie, m.in. w 27 Pułku Strzelców Syberyjskich i 674 Pułku Piechoty. W 1917 r. zgłosił się do Korpusu Polskiego gen. Dowbora-Muśnickiego w Rosji, potem walczył z bolszewikami w „białej” Armii Ochotniczej gen. Denikina.

W 1922 r. rozpoczął służbę w polskim lotnictwie. W 1926 r. zainicjował loty nocne w lotnictwie wojskowym, w 1929 r. wraz z Wigurą okrążył Europę na trasie Warszawa – Frankfurt – Paryż – Barcelona – Marsylia – Mediolan-Warszawa, długości 5 tys. km. Żwirko ustanowił też międzynarodowy rekord wysokości lotu – 4004 m.

Największym sukcesem Franciszka Żwirki i konstruktora Stanisława Wigury było zwycięstwo w międzynarodowych zawodach Challenge 1932. Polska załoga na samolocie RWD-6 zajęła pierwsze miejsce, wygrywając z uważanymi za faworytów załogami niemieckimi. Na pamiątkę tego wydarzenia 28 sierpnia jest Świętem Lotnictwa Polskiego. Dwa tygodnie później nastąpiła tragedia – Żwirko i Wigura zginęli w katastrofie koło Cieszyna na skutek oderwania się skrzydła samolotu RWD-6 podczas burzy.

1823 – urodził się Jan Zachariasiewicz – polski pisarz okresu pozytywizmu, dziennikarz. Większość życia spędził we Lwowie redagując szereg miejscowych czasopism postępowych. Zmarł w 1906 r.

1877 – w Oziembłowie (potem nazwanym Dzierżynowem) w Puszczy Nalibockiej urodził się w polskiej rodzinie szlacheckiej Feliks Dzierżyński – zbrodniarz komunistyczny, działacz bolszewicki, twórca i szef pierwszych sowieckich organów bezpieczeństwa: Czeka, GPU i OGPU, symbol terroru w rewolucyjnej i porewolucyjnej Rosji. Zyskał sobie miano „Żelaznego Feliksa”, „Krwawego Feliksa” i „Czerwonego Kata”. Zmarł w 1926 r. Przeczytaj więcej o Feliksie Dzierżyńskim.

1892 – urodził się Wincenty Kowalski – polski generał, dowódca 8 Dywizji Piechoty, 1 Dywizji Piechoty Legionów i Grupy Operacyjnej Wyszków. Brał udział w wojnie polsko – ukraińskiej i polsko – bolszewickiej. W okresie międzywojennym był m.in. zastępcą dowódcy Obszaru Warownego „Wilno”. Zmarł w 1984 r.

1906 – w Wilnie urodził się Antoni Bohdziewicz – polski reżyser filmowy. Zmarł w 1970 r.

1910 – zmarł Mieczysław Srokowski – polski pisarz. Studiował na Uniwersytecie Lwowskim. Urodzony w 1873 r.

1938 – po wyremontowaniu rodzinnego domu Adama Mickiewicza w Nowogródku (spalonego w 1881 r. i odbudowanego w 1887 r.) otwarto tu muzeum poety. Były w nim m.in. jego fotel, notatki, książki i akta sądowe ojca. Wszystko uległo zniszczeniu 22 czerwca 1941 r. podczas niemieckiego bombardowania. Muzeum odbudowano w latach 1986-89. Przeczytaj więcej o Domu Mickiewiczów w Nowogródku.

Kresy24.pl / Historyczne Kalendarium Kresowe – 11 września